Jak zmusić alkoholika do leczenia – przymusowe leczenie alkoholika krok po kroku

Alkoholika czasem trudno dostrzec. Zwłaszcza na początku problemu z alkoholem. Symptomy tego schorzenia nie zawsze są od razu dostrzegalne – szczególnie w polskiej tradycji, która od wieków wspiera picie alkoholu. Wszyscy wielokrotnie słyszeliśmy “Nie napijesz się ze mną? ” lub “Nie pijesz – wszystko w porządku? ”. Ponieważ dla wielu picie alkoholu niepoprawnie odzwierciedla pewne standardy, a nawet wartość człowieka, często symptomy są ignorowane i wyjaśniane atmosferą imprezową osoby pijącej lub innymi powodami.

Natomiast przychodzi czas, kiedy uzależnienie staje się coraz silniejsze. Wtedy łatwiej dostrzegamy niepokojące zachowania osoby uzależnionej od alkoholu. Jak każdy nałóg, alkoholizm ma swoje charakterystyczne symptomy, które powinny wzbudzać nasz niepokój u bliskich lub u nas samych. Jak więc rozpoznać alkoholika w rodzinie?

• Kłamstwa, unikanie odpowiedzialności,
• ignorowanie codziennych zadań,
• odrzucanie kontaktów z rodziną, przyjaciółmi i znajomymi,
• trudności w pracy,
• agresywne zachowania, wybuchy złości, wywoływanie kłótni,
• izolowanie się,
• porzucenie wcześniejszych pasji i inne.

Wymienione objawy mogą także sugerować uzależnienie od innych substancji. Dlatego warto dodać do nich zapach alkoholu wydobywający się od danej osoby w codziennych sytuacjach. Ukryte butelki w różnych częściach domu, a przede wszystkim trudności w rezygnacji z alkoholu i w utrzymaniu umiaru.

Motywacja do przerwania choroby alkoholowej. Jak zmusić alkoholika do leczenia? 

Alkoholizm w rodzinie może prowadzić do wielu dramatów oraz sytuacji, które zagrażają nie tylko zdrowiu i życiu osoby uzależnionej, ale także jej bliskim. Osoby z problemem alkoholowym często wykazują zachowania niszczące i autodestrukcyjne, co może sprawić, że długotrwałe przebywanie z nimi staje się traumatyczne. W szczególności dotyczy to relacji z najmłodszymi członkami rodziny. Dzieci, które są tylko biernymi obserwatorami, nie potrafią zrozumieć, dlaczego osoba pijąca jest agresywna. Ich zachowania wywołują strach, lęk i panikę, co może nawet prowadzić do wystąpienia zespołu stresu pourazowego. Dzieci, które spędzają z alkoholowym rodzicem zbyt dużo czasu, w dorosłości mogą zmagać się z syndromem DDA (Dorosłe Dzieci Alkoholików). Dodatkowo, badania sugerują, że genetyczne predyspozycje są jednym z kluczowych czynników ryzyka rozwoju uzależnienia od alkoholu. Aby zapobiec tym negatywnym skutkom, niezwykle ważna jest motywacja osoby uzależnionej do zmiany oraz podjęcia terapii. Gdy wszystkie inne metody zawiodą, może zaistnieć potrzeba ubezwłasnowolnienia osoby pijącej.

Jak w takim razie można pomóc alkoholikowi? Najlepiej rozpocząć od rozmowy. Po złożeniu wniosku o skierowanie danej osoby na przymusową terapię, urzędnicy najpierw kontaktują się z nią, aby zweryfikować przedstawione informacje. Przeprowadzają kilka prób negocjacji oraz mediacji. Jeżeli nie uda im się namówić uzależnionego na dobrowolne leczenie, wniosek jest szybko rozpatrywany. Ostatecznie decyzję o dalszym postępowaniu podejmuje sąd.

Ubezwłasnowolnienie alkoholika

Zgodnie z polskim prawem, leczenie odwykowe jest dobrowolne, a osoby uzależnione zazwyczaj same świadomie zgadzają się na działania terapeutyczne. Istnieją jednak sytuacje, w których konieczne jest zmuszenie osoby uzależnionej do podjęcia terapii dla jej bezpieczeństwa oraz osób ją otaczających. Aby ubezwłasnowolnienie alkoholika oraz skierowanie go na przymusowe leczenie mogło mieć miejsce, muszą występować określone przesłanki społeczne i medyczne.

Podstawą prawną dla możliwości ubezwłasnowolnienia alkoholika jest Ustawa o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi z 1982 roku. Zawiera ona wyjątki od zasady dobrowolności leczenia. Zgodnie z zapisami ustawy, alkoholika można skierować na przymusowe leczenie tylko w określonych warunkach. Jeżeli uzależnienie prowadzi do rozpadu życia rodzinnego, demoralizacji nieletnich, zakłóca porządek i mir domowy, czy naraża pracodawcę na straty, osoba pijąca może zostać skierowana na przymusowy odwyk. Również w sytuacjach, gdy osoba uzależniona stwarza wyraźne zagrożenie dla siebie i swoich bliskich, najczęściej kierowana jest na przymusową terapię.

Częściowe ubezwłasnowolnienie alkoholika można zastosować w przypadku, gdy nie jest on w stanie podejmować samodzielnie wielu decyzji. Może podejmować decyzje skrajnie ryzykowne i nieodpowiedzialne, narażając siebie i innych na straty finansowe oraz intelektualne.

Wniosek o przymusowe leczenie alkoholika. Jak załatwić przymusowe leczenie alkoholika?

Ponieważ decyzja o skierowaniu osoby uzależnionej od alkoholu na obowiązkowy detoks pozostaje w gestii sądu, konieczne jest złożenie stosownego wniosku o tę możliwość. W związku z tym sąd ma prawo nakazać alkoholikowi podjęcie terapii w placówce zamkniętej, otwartej lub półotwartej. Sąd może również orzec o ubezwłasnowolnieniu osoby uzależnionej, co daje bliskim możliwość skierowania jej na leczenie, nawet jeśli jest to sprzeczne z jej wolą.

Wniosek do sądu może złożyć bliska rodzina osoby uzależnionej. Zazwyczaj są to małżonkowie, rodzice, dzieci bądź rodzeństwo. W sytuacjach niektórych chorych każdy, kto dostrzega negatywny wpływ alkoholu na uzależnionego oraz na otaczających go ludzi, ma prawo złożyć taki wniosek. W dokumencie należy zawrzeć szczegółowe informacje o zachowaniu osoby uzależnionej, poparte stosownymi przykładami i dowodami. Te argumenty są kluczowe dla przekonania sądu do słuszności racji wnioskodawcy. Wniosek kieruje się do ośrodków pomocy społecznej lub komisji zajmujących się problemami alkoholowymi, działających w tych placówkach.

Przymusowe leczenie alkoholika

Aby zainicjować proces przymusowej terapii, trzeba zgłosić się do lokalnej komisji zajmującej się problemami alkoholowymi, odpowiedniej dla miejsca zamieszkania lub pobytu osoby, która jest w tej sytuacji. Ta komisja ma prawo skierować osobę z nałogiem do specjalistów na badania, które mają na celu ocenę uzależnienia od alkoholu oraz przedstawienie rekomendacji dotyczącej właściwego miejsca leczenia.

Wniosek do komisji o skierowanie na leczenie uzależnionej osoby może złożyć każdy, kto posiada dowody na problemy w rodzinie, demoralizację dzieci, unikanie pracy lub ciągłe zakłócanie porządku społecznego. Dobrze jest przedstawić dowody na niewłaściwe zachowania osoby uzależnionej, takie jak interwencje policji, pobyty w izbie wytrzeźwień, dokumentację medyczną, opinie nauczycieli lub psychologów, a także wyroki sądowe.

Jeśli komisja uzna, że są powody do nałożenia obowiązku leczenia w ośrodku detoksykacyjnym, zwróci się w tej sprawie do sądu rejonowego. Sąd rozpoczyna postępowanie nie na wniosek rodziny osoby uzależnionej, lecz na prośbę lokalnej komisji dotyczącej problemów alkoholowych lub prokuratora.

Do wniosku należy dołączyć wszystkie zebrane dokumenty, w tym opinię biegłego, jeśli taka została sporządzona. W sytuacji, gdy brakuje opinii na temat uzależnienia od alkoholu, sąd postanawia o przeprowadzeniu odpowiednich badań. Jeżeli osoba nie pojawi się na rozprawie bez uzasadnionej przyczyny lub nie zgodzi się na badanie biegłego lub obserwację w placówce, sąd może nakazać przymusowe doprowadzenie przez policję.

Decyzja o obowiązku leczenia w ośrodku stacjonarnym lub ambulatoryjnym zapada po przeprowadzeniu rozprawy, która powinna się odbyć w ciągu miesiąca od złożenia wniosku.

Sąd wzywa osobę, która na podstawie wyroku jest zobowiązana do leczenia, do dobrowolnego stawienia się w wyznaczonym dniu w odpowiednim ośrodku, grożąc zastosowaniem przymusu, jeśli nie wykona tego obowiązku (w takim przypadku sąd może zarządzić jej doprowadzenie przez policję).

Obowiązek poddania się leczeniu trwa tyle, ile jest to niezbędne do osiągnięcia skuteczności terapii, jednak nie dłużej niż 2 lata od chwili uprawomocnienia się postanowienia. Sąd podejmuje decyzję o zakończeniu obowiązku leczenia przed upływem tego terminu na wniosek osoby zobowiązanej, placówki leczniczej, kuratora, prokuratora, lub z urzędów po zasięgnięciu opinii ośrodka, w którym pacjent przebywa. Po zakończeniu obowiązku, możliwe jest ponowne jego nałożenie na tę samą osobę, ale najwcześniej po upływie 3 miesięcy od zakończenia obowiązku.

Orzekając o potrzebie rozpoczęcia terapii, sąd ma prawo wprowadzić kontrolę kuratora na czas trwania tego obowiązku. Osoba podlegająca takiemu nadzorowi jest zobowiązana do stawiania się na wezwania sądu lub kuratora oraz do stosowania się do ich wskazówek, które mogą pomóc w skróceniu czasu leczenia. Kurator ma możliwość składania do sądu wniosków o modyfikację decyzji dotyczącej wyboru ośrodka leczenia uzależnień oraz o zniesienie obowiązku terapii, a także o informowanie sądu o innych istotnych działaniach, które należy podjąć.

Sąd, który narzucił osobie uzależnionej od alkoholu obowiązek leczenia, jeśli dojdzie do wniosku, że z powodu tego uzależnienia konieczne jest całkowite ubezwłasnowolnienie, zawiadamia odpowiedniego prokuratora. W przypadku wydania orzeczenia o ubezwłasnowolnieniu, sąd opiekuńczy, podejmując decyzję o formie sprawowanej opieki, ustala umieszczenie danej osoby w ośrodku pomocy społecznej dla osób z problemem alkoholowym, chyba że istnieje możliwość zapewnienia jej innego rodzaju stałej opieki.