Czynniki wpływające na powstanie uzależnienia alkoholowego

Alkoholizm zaliczany jest do chorób przewlekłych, podstawowych (prowadzi do innych chorób) nieuleczalnych, a także śmiertelnych. Co prawda, można zatrzymać rozwój choroby alkoholowej, a także nauczyć się z nią żyć, jednak należy skorzystać z oferty profesjonalnych placówek odwykowych, czy też grup Anonimowych Alkoholików, co skutecznie umożliwia efektowne działania lecznicze. Mimo to w dalszym ciągu niewielki odsetek osób uzależnionych decyduje się na podjęcie jakichkolwiek działań umożliwiających wychodzenie z nałogu.

Czynniki biologiczne

Geneza rozwoju choroby alkoholowej nie jest do końca znana. Mimo to można jednak mówić o określonych czynnikach sprzyjających rozwijaniu się uzależnienia od alkoholu.

Badacze tematu podają, że około 20% ogółu populacji ludzkiej posiada wrodzone i genetyczne skłonności do występowania uzależnień od środków psychoaktywnych, do których zalicza się m.in. alkohol. Niektórzy naukowcy wrodzone skłonności przypisują występowaniu konkretnych genów oraz zmian w odpowiednim chromosomie. Mimo to, obecny stan medycyny oraz ogólnej nauki i technologii nie pozwala na przeprowadzenie badań genetycznych, które mogłyby oszacować, który konkretny człowiek może pozwolić sobie na większe spożycie alkoholu ze względu na brak tendencji genowej do popadania w uzależnienie, a który człowiek powinien zrezygnować z picia alkoholu, ponieważ szybko i łatwo rozwinie się u niego choroba alkoholowa.

Do biologicznych czynników warunkujących powstanie uzależnienia alkoholowego zalicza się:

• Osłabiona reakcja awersyjna,
• Wysoka tolerancja na alkohol.

W przypadku znaczenia i funkcji reakcji awersyjnych, u osób nie wykazujących cech uzależnienia, w momencie spożycia nadmiernej ilości napoju alkoholowego pojawia się reakcja awersyjna, która objawia się poprzez:

• Złe samopoczucie,
• Poczucie winy,
• Wymioty, biegunka, bóle brzucha,
• Wstręt do alkoholu.

Istnieje grupa osób, u których powyższe reakcje pojawiają się już w momencie wypicia nawet niewielkiej dawki napoju alkoholowego, a co ciekawe, ich przebieg jest bardzo dotkliwy. Takie osoby są z natury mniej skłonne do sięgania po alkohol, tym samym będąc mniej narażonym na wystąpienie uzależnienia.

Są również takie osoby, które w momencie spożycia bardzo dużej dawki alkoholu nie odczują opisywanych dolegliwości. Takie osoby są z kolei bardziej skłonne do ukształtowania w sobie uzależnienia alkoholowego, co może doprowadzić do wystąpienia choroby alkoholowej.

Tolerancja na alkohol

Tolerancja na alkohol u każdego alkoholika zmienia się podczas trwania i rozwoju uzależnienia. Początkowo rośnie, później wraz z upływem czasu maleje. Istotne znaczenie w tym aspekcie ma tzw. tolerancja wyjściowa, która występuje w początkowym etapie picia, zazwyczaj w kilku pierwszych miesiącach nadmiernego spożywania alkoholu.

Istnieje taka grupa osób, która może wypić niewiele, a już zaczyna odczuwać objawy upojenia alkoholowego z przyjemnymi emocjami na czele. Z kolei są też takie osoby, która dla wywołania tego samego efektu będzie musiała spożyć większą dawkę napojów alkoholowych, co z kolei zwiększa ryzyko rozwoju późniejszej choroby alkoholowej.

Czynniki psychiczne

Jednym z oddziaływań alkoholu na osobę spożywającą napoje z nim w składzie jest działanie euforyzujące, czyli takie, które poprawia nastrój, relaksuje, niweluje skutki stresu, umożliwia chwilowe zapomnienie o problemach.

I w tym miejscu można wyróżnić dwa typy ludzi: pierwszy z nich charakteryzuje się ogólnym pogodnym nastawieniem do życia, takie osoby potrafią się cieszyć nawet drobnostkami, a ich dobre samopoczucie i wesołe nastawienie nie jest uzależnione od spożycia wszelkich napojów psychoaktywnych. Drugi typ ludzi wykazuje bardziej pesymistyczne nastawienie do życia, często zamartwiają się, a ich reakcje są nieadekwatne do sytuacji. Łatwo wywnioskować, że to osoby należące do grupy nr 2 mają większą tendencję do sięgania po alkohol, tym samym narażając siebie w większym stopniu na wystąpienie uzależnienia.

Z kolei działanie alkoholu może mieć różny wpływ na psychikę człowieka. Jedna osoba będzie wyraźnie czuć poprawę nastroju, z kolei dla innych różnica ta nie będzie znacząco odczuwalna. W tym przypadku to osoby z pierwszej grupy stosunkowo częściej sięgną po napoje wysokoprocentowe, narażając siebie na wystąpienie uzależnienia.

Czynniki społeczne

Czynnikiem społecznym nazywa się oddziaływanie otoczenia na styl życia danego człowieka. Środowisko pierwotne, takie jak rodzina, zwłaszcza taka, w której alkohol jest na porządku dziennym, będzie wykazywać większe tendencje do powielania wzorców, narażając siebie na wystąpienie choroby alkoholowej w przyszłości.

Kolejnym czynnikiem społeczny jest ogół kulturowy. Alkohol posiada szczególne miejsce w poleskiej obyczajowości. Spożywanie alkoholu jest bardzo częstym elementem uroczystości rodzinnych, czy też świąt.

Abstynencja

Wszystkie zgromadzone powyżej czynniki sprzyjają rozwojowi uzależnienia, aczkolwiek same w sobie nie spowodują, że dana osoba stanie się alkoholikiem pod warunkiem, że nie będzie po alkohol sięgać (szczególnie w nadmiarze). Przykładowo – może być ktoś nieśmiały, jednak choroba alkoholowa nie rozwinie się jeżeli alkohol nie będzie traktowany jako podpora psychologiczna.

Innym przykładem mogą być osoby, które wychowały się w rodzinie alkoholowej. Mimo iż psychologicznie takie osoby mają znacznie większe szanse na wystąpienie u nich choroby alkoholowej ze względu na naśladowanie zachowań rodziców, to jednak mogą już jako nastolatki znaleźć w sobie na tyle potencjał oraz samozaparcie, że osiągną cel abstynencji. Oczywiście, może okazać się niezbędna pomoc specjalistów, z której warto skorzystać.

Tym samym, jedynym i najskuteczniejszym środkiem chroniącym człowieka przed alkoholizmem jest abstynencja. Z kolei każda osoba spożywająca alkohol w niewłaściwy sposób naraża siebie na uzależnienie.

Czynniki zmniejszające ryzyko uzależnienia się

Raczej nie ma większych szans na to, aby abstynencja była powszechnym zjawiskiem w polskim społeczeństwie. Mimo to można minimalizować ryzyko uzależnienia się. Przede wszystkim należy dbać o to, aby jak najpóźniej zaczynać inicjację alkoholową. Szacuje się, że jeżeli intensywne spożywanie alkoholu rozpocznie się przed ukończeniem dwudziestego roku życia, uzależnienie u takiej osoby rozwinie się już po kilku miesiącach. Z kolei w momencie gdy picie przesunięte jest na późniejszy czas, to droga do wystąpienia uzależnienia rozciągnie się na kilka lat.

Kolejnym czynnikiem, który skutecznie zmniejsza ryzyko popadania w nałogi lub chorobę alkoholową to powstrzymanie się od spożywania jednorazowych, dużych dawek alkoholu. Podobne działanie będzie miało zrezygnowanie z picia małych dawek powtarzających się codziennie. Inaczej rzecz ujmując, jeżeli z napojów alkoholowych korzystasz sporadycznie, a także spożywasz go w niewielkich ilościach, zmniejszasz tym samym ryzyko uzależnienia się od tej substancji. Szczególnie niebezpieczna jest sytuacja kiedy dana osoba jednorazowo spożywa więcej niż 100g alkoholu w postaci wszelkich napojów.